.jpg)
Φρονώ ότι ένας από τους βασικούς λόγους της βάρβαρης ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία ήταν να αποτραπεί ή να καθυστερήσει όσο περισσότερο γίνεται η στροφή στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Ως γνωστόν, η Ευρώπη πρωτοστατεί στην προσπάθεια αυτή, η οποία όμως συνιστά θανάσιμη απειλή για το παρόν και το μέλλον της Ρωσίας, γιατί η οικονομία της στηρίζεται σε υπερβολικό βαθμό στις προσόδους από τα ορυκτά καύσιμα (φυσικό αέριο και πετρέλαιο).
Δυστυχώς για τον Πούτιν -και ευτυχώς για μας- τα πρώτα στοιχεία δείχνουν ότι η μετάβαση της Ευρώπης στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας δεν επιβραδύνεται, αλλ’ αντιθέτως επιταχύνεται (βλ. το σχετικό άρθρο που μετέφρασα και παραθέτω πιο κάτω). Άρα ο ενεργειακός εκβιασμός του Πούτιν αποτυγχάνει.
Και στον τομέα αυτόν –όπως και σ’ όλους τους άλλους- οι προβλέψεις του ήταν εντελώς λανθασμένες. Θυμίζει τους Λουδίτες, που στις αρχές της βιομηχανικής επανάστασης έσπαζαν τις μηχανές, γιατί έχαναν τις δουλειές τους. Αλλά αυτό δεν απέτρεψε την τεχνολογική πρόοδο. Την επιτάχυνε. Έτσι και ο Πούτιν, μάχεται να αποτρέψει τη μετάβαση στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Αλλά ματαιοπονεί πιο πολύ κι απ’ τους Λουδίτες. Γιατί οι νέες τεχνολογίες παραγωγής ενέργειας από τον ήλιο και τον αέρα δεν είναι απλώς κοινωνικά χρήσιμες, αλλά απ' αυτές εξαρτάται η επιβίωση του ανθρώπινου είδους.Αν τελικά ο ρωσικός πόλεμος στην Ουκρανία δεν οδηγήσει σε πυρηνικό όλεθρο, τότε θα πρέπει να ευγνωμονούμε τον μεγαλομανή Πούτιν, γιατί επισπεύδοντας τη μετάβαση στις ανανεώσιμες μορφές καθαρής ενέργειας, άθελά του θα έχει συμβάλει στη σωτηρία της ανθρωπότητας.
Γιώργος Δουράκης
Ιδού το σχετικό άρθρο:
Η ενεργειακή μετάβαση της Ευρώπης αρχίζει να επιταχύνεται
Μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, πολλοί φοβήθηκαν ότι η μετάβαση της Ευρώπης στην πράσινη ενέργεια θα ήταν μια από τις παράπλευρες απώλειες. Αλλά οι φόβοι αυτοί, κάθε άλλο παρά επαληθεύτηκαν.
Η αιολική και η ηλιακή ενέργεια αυξάνονται ως πηγή παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας στην Ευρώπη
(petrmalinak/shutterstock.com)
του Ντέιβ Τζόουνς*
SOCIAL EUROPE, 31 Ιανουαρίου 2023
Ακόμα και στις αρχές του 2022, ήταν ξεκάθαρο ότι κάτι συνέβαινε στον ενεργειακό τομέα της Ευρώπης. Οι τιμές του φυσικού αερίου είχαν αυξηθεί απότομα από το φθινόπωρο του 2021 και συνέχισαν να παραμένουν σε υψηλά επίπεδα.
Όταν η Ρωσία εισέβαλε στην Ουκρανία τον περασμένο Φεβρουάριο, το μέγεθος της πρόκλησης έγινε σαφές. Η Ευρωπαϊκή Ένωση θα έπρεπε να αλλάξει γρήγορα και ριζικά τον τρόπο με τον οποίο παράγει ηλεκτρική ενέργεια, αλλιώς θα έμενε ευάλωτη στον ενεργειακό εκβιασμό και στις εξαιρετικά ασταθείς τιμές των ορυκτών καυσίμων.
Η άνοδος της καθαρής ενέργειας
Στον απόηχο της εισβολής υπήρχαν εικασίες ότι η προσφυγή σε έκτακτα μέτρα για την εξασφάλιση των προμηθειών θα καθυστερούσε την απεξάρτηση της Ευρώπης από τον άνθρακα. Θα μπορούσε άραγε αυτή η στιγμή της κρίσης να σηματοδοτήσει την επιστροφή στον άνθρακα;
Αλλά δεν συνέβη κάτι τέτοιο. Αντίθετα, η ΕΕ επέλεξε να αντιμετωπίσει πολλά τρωτά της σημεία, επιταχύνοντας τη μετάβαση στην πράσινη ηλεκτρική ενέργεια. Δίνει πλέον έμφαση στην ταχεία μείωση της ζήτησης φυσικού αερίου, με ταυτόχρονη σταδιακή κατάργηση του άνθρακα. Ένα μεγάλο κύμα καθαρής ενέργειας βρίσκεται καθ' οδόν.
Πράγματι, η ανάλυση των δεδομένων παραγωγής και ζήτησης για το σύνολο του έτους στην ΕΕ, που έδωσε σήμερα στη δημοσιότητα η Ember, δείχνει ότι η στροφή αυτή έχει ήδη αρχίσει. Το 2022, η αιολική και η ηλιακή ενέργεια παρήγαγαν πάνω από το 1/5 της ηλεκτρικής ενέργειας στην ΕΕ (22%), ένα ποσοστό ρεκόρ. Για πρώτη φορά ξεπέρασαν το φυσικό αέριο (20%) και εξακολουθούν να βρίσκονται πάνω από τον άνθρακα (16%).
Διπλή πρόκληση
Ωστόσο την περασμένη χρονιά η Ευρώπη αντιμετώπισε μια διπλή πρόκληση στο ηλεκτροπαραγωγικό της σύστημα, η οποία επιβράδυνε την απεξάρτηση από τα ορυκτά καύσιμα. Μια ξηρασία, που συμβαίνει μία φορά στα 500 χρόνια, οδήγησε στη χαμηλότερη υδροηλεκτρική παραγωγή από το 2000 ή κι ακόμα πιο πριν. Εν τω μεταξύ η πυρηνική ενέργεια μειώθηκε, με εκτεταμένες και απροσδόκητες διακοπές λειτουργίας των πυρηνικών σταθμών στη Γαλλία και με τους γερμανικούς πυρηνικούς σταθμούς να φτάνουν στις προγραμματισμένες ημερομηνίες κλεισίματος.
Η μείωση της υδροηλεκτρικής και της πυρηνικής ενέργειας είχε ως αποτέλεσμα ένα κενό παραγωγής 185 TWh (τεραβατώρες), που ισοδυναμεί με το 7% της συνολικής ζήτησης ηλεκτρικής ενέργειας στην Ευρώπη το 2022. Το κενό αυτό καλύφθηκε εν πολλοίς από την αύξηση της αιολικής και της ηλιακής ενέργειας και τη μείωση της ζήτησης. Αλλά το ένα έκτο του ελλείμματος αντιμετωπίστηκε με αύξηση της παραγωγής από ορυκτά καύσιμα.
Με τις τιμές του φυσικού αερίου να συνεχίζουν να σπάνε τα ρεκόρ, το μεγαλύτερο μέρος αυτής της αύξησης προήλθε από τον άνθρακα, με μια άνοδο της τάξεως του 7% (28 TWh) το 2021. Αυτό σημαίνει ότι οι εκπομπές του ενεργειακού τομέα της ΕΕ αυξήθηκαν κι αυτές το 2022 κατά 3,9%.
Ενώ οι προμήθειες και οι τιμές του ορυκτού φυσικού αερίου κυριαρχούσαν στις ειδήσεις, η παραγωγή φυσικού αερίου παρέμεινε σχεδόν αμετάβλητη το 2022, σημειώνοντας αύξηση μόλις 0,8% σε ετήσια βάση. Η όποια στροφή από το φυσικό αέριο στον άνθρακα είχε ήδη πραγματοποιηθεί την προηγούμενη χρονιά, όταν το φυσικό αέριο ήταν ήδη ακριβότερο.
Αντιμετωπίζοντας τις πολλαπλές κρίσεις
Αυτό ίσως επισκιάζει το πόσο καλά το ευρωπαϊκό σύστημα ηλεκτρικής ενέργειας κατάφερε να αντιμετωπίσει επιτυχώς μια χρονιά πολλαπλών κρίσεων. Η ανάπτυξη της αιολικής και της ηλιακής ενέργειας, παράλληλα με την πτώση της ζήτησης ηλεκτρικής ενέργειας, απέτρεψε μια πολύ μεγαλύτερη επιστροφή στον άνθρακα σε συνθήκες ελλείμματος πυρηνικής και υδροηλεκτρικής ενέργειας. Η αύξηση του άνθρακα ήταν σχετικά μικρή, με ποσοστιαία άνοδο μόλις 1,5%, για να φτάσει στο τελικό 16% της παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας στην ΕΕ το 2022, ποσοστό που είναι κάτω από τα επίπεδα του 2018. Αυτή η αύξηση κατά 28TWh στην παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από άνθρακα στην ΕΕ πρόσθεσε μόνο ένα 0,3% στην παγκόσμια στατιστική.
Ακόμη και αυτή η ανεπαίσθητη αύξηση φαίνεται πολύ προσωρινή. Μέχρι το τέλος του έτους, η ηλεκτρική ενέργεια από άνθρακα μειωνόταν ραγδαία εν μέσω της μειούμενης ζήτησης για ηλεκτρική ενέργεια. Παρουσίασε πτώση σε καθένα από τους τέσσερις τελευταίους μήνες του 2022, με την παραγωγή να μειώνεται κατά 6% από τον Σεπτέμβριο έως τον Δεκέμβριο συγκριτικά με τους ίδιους μήνες του 2021.
Πολύς λόγος έγινε για τις 26 μονάδες άνθρακα που ξανατέθηκαν σε λειτουργία ως εφεδρικές, αλλά αυτές λειτουργούσαν κατά μέσο όρο μόνο με το 18% της δυναμικότητάς τους κατά τη διάρκεια των τελευταίων τριών μηνών του 2022, ενώ εννέα μονάδες δεν παρείχαν καθόλου ενέργεια. Πρόσθεσαν μόνο 0,9% στην ευρωπαϊκή ηλεκτροπαραγωγή από άνθρακα κατά τη διάρκεια του προηγούμενου έτους. Σημειωτέον ότι τα κράτη-μέλη τήρησαν τις δεσμεύσεις τους για τη σταδιακή κατάργηση του άνθρακα, επιταχύνοντας σ’ ορισμένες περιπτώσεις τις φιλοδοξίες τους.
Αλλάζει εκ βάθρων
Προβλέπουμε ότι το 2023 θα δούμε έναν ριζικά αλλαγμένο τομέα ηλεκτρικής ενέργειας στην ΕΕ. Με την επιστροφή της υδροηλεκτρικής και πυρηνικής παραγωγής, και με τη συνεχιζόμενη συρρίκνωση της ζήτησης, η Ευρώπη προβλέπεται να σημειώσει μια τεράστια μείωση στα ορυκτά καύσιμα. Η παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από ορυκτά καύσιμα θα μπορούσε να υποχωρήσει κατά 20% το 2023, μια πτώση διπλάσια από την προηγούμενη πτώση-ρεκόρ του 2020.
Το φυσικό αέριο προβλέπεται να παραμείνει ακριβότερο από τον άνθρακα τουλάχιστον μέχρι το 2025. Καθώς η ανάπτυξη αιολικής και ηλιακής ενέργειας επιταχύνεται, θα εκτοπίσει όχι μόνο τον άνθρακα αλλά και το φυσικό αέριο. Ο τομέας της ηλεκτρικής ενέργειας είναι πιθανό να αποτελέσει το τμήμα εκείνο της ζήτησης φυσικού αερίου που θα μειωθεί ταχύτερα κατά τη διάρκεια του 2023, καλμάροντας έτσι τις αγορές φυσικού αερίου της Ευρώπης, καθώς αυτή θα προσαρμόζεται στο νέο μοντέλο παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας -ένα μοντέλο χωρίς ρωσικό φυσικό αέριο και με πολύ περισσότερη καθαρή ενέργεια.
*Dave Jones is head of data insights at Ember, which he helped to launch in 2020, and lead author of its Global Electricity Review. He previously worked as an electricity-trading analyst for the German utility E.ON before joining the non-profit Sandbag, where he worked on phasing out coal in Europe.
https://www.socialeurope.eu/
Μετάφραση: Γιώργος Δουράκης
(Αναρτήθηκε από το Στρατηγό εα κ. Αθαν. Καραντζίκο )
